حل مسئله فرآیندی شناختی است که طی آن فرد سعی در پیدا کردن راهکار های موثر برای مشکل پیش روی دارد. در فرآیند حل مسئله اولین قدم آن است که نگرش درستی به مسئله داشته باشیم، یعنی با خود بگوییم: روبه رو شدن با مسئله در زندگی یک امر طبیعی است و هرکسی در زندگی […]
حل مسئله فرآیندی شناختی است که طی آن فرد سعی در پیدا کردن راهکار های موثر برای مشکل پیش روی دارد. در فرآیند حل مسئله اولین قدم آن است که نگرش درستی به مسئله داشته باشیم، یعنی با خود بگوییم: روبه رو شدن با مسئله در زندگی یک امر طبیعی است و هرکسی در زندگی با مشکلاتی مواجه می شود، مهم این است که بدانم حالا که با این مشکل روبه رو شده ام، چه کار باید بکنم تا این مشکل حل شود.
رابطه مهارت حل مسئله با مهارت تصمیم گیری
وقتی ما در زندگی خود با مسئله یا مشکلی مواجه می شویم طبیعی است که دچار مقداری استرس می شویم. حل مسئله یعنی یافتن راهی به منظور برطرف کردن مشکل، راهی برای گذر از مانع و یا بدست آوردن هدفی که به سهولت، قابل فهم نیست. مهارت حل مسئله رابطه تنگاتنگی با مهارت تصمیم گیری دارد. به عنوان مثال در هنگام حل مسئله پس از بررسی راه حل های مختلف باید در مورد انتخاب مناسب ترین راه حل تصمیم گیری کنیم. تصمیم گیری یکی از موثرترین و پرکاربردی ترین مهارت های زندگی است. به طور مثال در انتخاب دوست، شیوه زندگی، ازدواج، انتخاب رشته تحصیلی، شغل و مشکلات زندگی نقش اساسی دارد.
تکنیک های حل مسئله
- اتخاذ نگرش حل مسئله
ابتدا باید این نگرش و باور را داشته باشیم که تو می توانی مشکلت را حل کنی برای این منظور حفظ آرامش در قدم اول بسیار مهم است.
- تعریف مسئله
یکی دیگر از مراحل مهم حل مسئله که گاهی مورد غفلت قرار می گیرد، مرحله تعریف دقیق مسئله است. در واقع تا صورت مسئله به درستی روشن و آشکار نباشد، نمی توان آن را حل کرد.بیان کلی مشکلات به صورت مبهم وکلی برای حل مسئله کافی نیست، بلکه باید دقیق روشن کرد که مشکل چیست و چرا به وجود آمده است در بیشتر مواقع مشکلات روشن و قابل تشخیص نیست و فرد باید تلاش کند تا بتواند دقیقا ابعاد مشکل یا مسئله را تعریف کند.
- پیداکردن راه حل های متعدد
دراین مرحله، فرد باید تلاش کند تا برای مسئله، راه حل های متعددی به دست آورد.در این مورد لازم است فرد از تکنیکی به نام «بارش فکری» استفاده کند، به این معنا که هر راه حلی که به ذهنش می رسد را روی کاغذ بنویسد، حتی راه حل های غیر مفید و بی اهمیت.این تکنیک موجب سیال شدن ذهن می شود. برای پیدا کردن راه حل های زیاد و متنوع، فرد باید از منابع اطلاعاتی زیادی استفاده کند یعنی هرچه فرد اطلاعات زیاد و متنوعی در رابطه با مشکل خود بدست آورد راه حل های بیشتری به ذهن او می آید. یکی از منابع اطلاعات، می تواند افراد متخصص و با تجربه در زمینه همان مسئله باشد. مثلا اگر مشکل فرد بهداشتی یا درمانی است، بهتر است اطلاعات دقیق را از پرسنل بهداشت و درمان مثل پزشکان یا پرستاران به دست آورد.
- ارزیابی و انتخاب راه حل ها
بعد از این که فرد راه حل هایی به دست آورد، باید با استفاده از تفکر نقاد، آن ها را ارزیابی کند.مهم آن است که هر کدام از راه حل ها ارزیابی، بررسی و سنجیده شود. بهتر است فرد از روش« اگر…آنگاه…خواهد شد» استفاده کند.این تکنیک باعث می شود فرد قبل از اینکه بخواهد اقدامی کند، بتواند پیامد های اقدامات خود را ارزیابی کند، سپس یکی از راه حل های مفید و کم هزینه تر را برای اجرا انتخاب کند.
- اجرای راه حل ها و بازنگری
بعد از انتخاب بهترین راه حل، مراحل اجرای آن باید روشن شود.بهترین راه حل ها اگر اجرا نشوند، فایده ای نخواهند داشت. راه حل ها را برای حل مسئله به ترتیب اولویت باید اجرا کرد.نشانه بهترین راه حل، کم هزینه تر بودن، مفید تر بودن و نزدیک ترین راه برای حل مسئله است. اگر از یک راه حل امکان برطرف شدن مشکل میسر نشد، نباید ناامید شد بلکه باید راه حل دیگر را امتحان کرد.
منابع:
-امیرحسینی، خسرو(۱۳۹۰).مهارت های حل مساله. انتشارات عارف کامل(کتاب الکترونیکی).
-بهرامی، حسین و میرزاپور، سمیرا(۱۳۹۴).کتاب مهارت حل مساله و تصمیم گیری.انتشارات: ادیبان روز.چاپ اول.
اداره مشاوره و مددکاری معاونت اجتماعی
فرماندهی انتظامی استان آذربایجان شرقی
